اسکولیوز : خم شدن ستون فقرات ازیک طرف

به گفته دکتر علی نعمتی، متخصص جراحی مغز و اعصاب و ستون فقرات، اسکولیوز به حالتی گفته می‌شود که ستون فقرات دچار انحنا به شکل C یا S می‌شود. این مشکل می‌تواند هر بخشی از ستون فقرات را درگیر کند اما شایع‌ترین نواحی، سطح قفسه سینه (توراسیک) و کمر (لومبار) هستند. اسکولیوز بیشتر در دوران کودکی و نوجوانی بروز می‌کند. در بسیاری از کودکان، انحنا خفیف است و با رشد، به‌تدریج خودبه‌خود اصلاح می‌شود. اما بر اساس شدت انحنا و سن کودک، ممکن است بریس‌ و فیزیوتراپی توصیه شود. درصد کمی از بیماران به جراحی نیاز پیدا می‌کنند. عوارض اسکولیوز • درد مزمن • اختلالات تنفسی • کاهش توانایی در فعالیت‌های ورزشی ________________________________________ دلایل بروز اسکولیوز در بسیاری از موارد علت دقیق مشخص نیست (اسکولیوز ایدیوپاتیک)، اما برخی عوامل می‌توانند در بروز آن نقش داشته باشند: • فلج مغزی • دیستروفی عضلانی • اسپینا بیفیدا • ناهنجاری‌های مادرزادی ستون فقرات ________________________________________ تشخیص و پیگیری اغلب کودکان انحنای خفیفی دارند و نیاز به درمان ندارند. پزشک معمولاً هر ۴ تا ۶ ماه برای بررسی میزان پیشرفت بیماری، عکس‌برداری X-Ray تجویز می‌کند. پزشک هنگام انتخاب درمان عوامل مختلفی را بررسی می‌کند: • جنسیت: در دختران احتمال بدتر شدن انحنا بیشتر است. • درجه انحنا: هرچه منحنی بزرگ‌تر باشد احتمال پیشرفت آن بیشتر است. • نوع انحنا: منحنی‌های S شکل بیشتر از C شکل پیشرفت می‌کنند. • محل انحنا: انحنای بخش میانی ستون فقرات احتمال بیشتری برای بدتر شدن دارد. • بلوغ استخوانی: هرچه رشد استخوانی کمتر باشد، احتمال پیشرفت بیماری و اثربخشی بریس بیشتر است. ________________________________________ درمان‌های غیرجراحی 1. گچ‌گیری در نوزادان در نوزادان، برای اصلاح انحنا در حین رشد از گچ‌گیری مخصوص استفاده می‌شود. 2. استفاده از بریس برای اسکولیوز متوسط در کودکان در حال رشد، بریس تجویز می‌شود. هدف بریس: • جلوگیری از پیشرفت بیماری (بریس درمان‌کننده نیست اما از بدتر شدن انحنا جلوگیری می‌کند) بریس باید معمولاً تمام روز حتی شب‌ها پوشیده شود. هنگام فعالیت ورزشی می‌توان آن را برداشت. انواع بریس 1. بریس TLSO • ساخته شده از پلاستیک • نامحسوس زیر لباس • رایج‌ترین نوع 2. بریس میلواکی • دارای حلقه گردنی • برای موارد خاص و شدید که TLSO مناسب نیست مطالعات نشان داده‌اند استفاده صحیح از بریس در افراد ۱۰ تا ۱۵ ساله مبتلا به اسکولیوز ایدیوپاتیک، احتمال نیاز به جراحی را به‌طور قابل توجهی کاهش می‌دهد. ________________________________________ علائم اسکولیوز در کودکان و نوجوانان • قرار گرفتن سر کمی خارج از خط مرکزی • نامتقارن بودن دنده‌ها • غیرقرینه بودن لگن • افتادگی یک شانه نسبت به دیگری • نامتقارن آویزان شدن لباس • طول نابرابر پاها • خم شدن بدن به یک سمت در نوزادان • برجستگی یک سمت قفسه سینه • تمایل به خوابیدن روی یک پهلو • مشکلات قلبی و ریوی در موارد بسیار شدید درد اسکولیوز معمولاً در کودکان درد زیادی ایجاد نمی‌کند، اما در بزرگسالانی که سال‌ها این انحنا را داشته‌اند می‌تواند باعث کمر درد شود. ________________________________________ عوارض درمان‌نشده • مشکلات تنفسی • اختلال عملکرد قلب • تشدید انحنا • دردهای مزمن • محدودیت حرکتی در آینده ________________________________________ ورزش برای اسکولیوز ورزش‌ها برای کمک به اصلاح وضعیت بدنی و تقویت عضلات اطراف ستون فقرات توصیه می‌شوند. مطالعات نشان داده‌اند ورزش‌های اصلاحی می‌توانند روند بیماری را کند کنند، اما نیاز به تعیین دقیق برنامه توسط متخصص دارند. ________________________________________ درمان جراحی در موارد شدید و رو به پیشرفت، فیوژن ستون فقرات توصیه می‌شود. هدف جراحی: • کاهش انحنا • جلوگیری از پیشرفت • ثابت کردن مهره‌ها با پیچ و پلاتین دوره نقاهت • مدت جراحی: ۴ تا ۸ ساعت • بستری در ICU: حدود ۲۴ ساعت • بستری کل: ۷ تا ۱۰ روز • بازگشت به مدرسه: ۴ تا ۶ هفته • شروع ورزش: حدود ۱۲ ماه پس از عمل • در برخی موارد: استفاده از بریس تا ۶ ماه پس از جراحی